De Stichting Breukvlakken organiseert in nauwe samenwerking met Stichting Perdu, in vervolg op de series over ‘Angst’ en ‘Woede’ vier avonden rond het thema ‘Schaamte’

Je moest je schamen

Ieder mens kent schaamte: het is een normaal gevoel. Terwijl je het liefst zou willen verdwijnen, word je jezelf juist intens gewaar, je hebt te kampen met een overmaat aan prikkels, met blozen, met zweten, met slecht afgegrensde woede, kortom je voelt je overmand door gewaarwordingen.

Schaamte als emotie wil je zo vlug mogelijk kwijt, het gevoel doet pijn. Daarvoor gebruik je de klassieke afweermechanismen als ontkennen, afwijzen, verdringen, verschuiven en het rationaliseren van schaamte, het goed praten.

Schaamte is sociale pijn. Wat er nog van je over is, voelt zich onmachtig, object van minachting, verlamd, passief geteisterd door pijnlijke autonome reacties. Wanneer je je schaamt heul je, tegen beter weten in, emotioneel met de vijand die jou waardeloos vindt. Er is geen ruimte meer voor begrip voor jezelf.

Het zijn de ogen van de ander die je beschamen. De blik van de ander begint bij de moeder, vader, verzorger, opa’s, oma’s, de gemeenschap: door hun blikken en woorden leer je hoe je je moet gedragen om erbij te horen. Wat je kan zeggen en waarover je moet zwijgen.

Schaamte fungeert als olie in een samenleving. Het houdt mensen op hun plaats. Maar er kunnen kenteringen komen in wie de macht heeft wie te beschamen. # Me-too is een voorbeeld hoe machts-en beschamingsverhoudingen kunnen veranderen.
De schaamteloosheid kan een afweer zijn waardoor iemand de schaamte die anders ondragelijk is, zelf niet voelt, maar bij omstanders oproept, “de plaatsvervangende schaamte.”

Hoog tijd om ons te verdiepen in Schaamte

Met deskundigen, de psychoanalyse en cultuur gaan we de ‘schaamte’ te lijf.
De vier donderdagavonden vinden plaats in Perdu en zullen tegelijkertijd via een livestream te volgen zijn. Het programma duurt van 20.00 tot 22.00 uur.

De Stichting Breukvlakken stelt zich ten doel het Freudiaanse gedachtegoed levend te houden. De noties van conflicterende gevoelens, bewust en onbewust, de seksuele en agressieve driften, de wensen en de verlangens, zijn onmisbaar voor een zinnige duiding van maatschappelijke conflicten en onbehagen.

Stichting Perdu staat voor het stimuleren en onder de aandacht brengen van bijzondere literatuur, en het onderzoeken van de relaties tussen die literatuur, andere disciplines, en culturele en maatschappelijke ontwikkelingen. (www.perdu.nl)

EEN SERIE VAN VIER PROGRAMMA’S

Download de flyer met het overzicht van de volledige reeks over Schaamte.

 

1 – Donderdag 21 december 2023 

Een introductie op Schaamte

 

Waar:

Literair Theater Perdu, Kloveniersburgwal 86, 1012 CZ Amsterdam

 

Hoe laat:

De avonden beginnen om 20.00 uur en eindigen 22.00 uur, de bar is open tot 23.00 uur 

Alle avonden zijn per livestream te volgen waarbij u betaalt voor een link.

De link ontvangt u twee uur voor aanvang van het programma.

 

Kaartverkoop voor aanwezigheid of livestream:

Stichting Perdu

 

Prijzen: 

Normaal € 13,50  per avond – Passepartout voor 4 avonden € 48,50

Studenten, Stadspas en 65+ € 11,00 per avond – Passepartout voor 4 avonden € 40,-

Livestream € 9,00 per avond  –  Passepartout voor 4 avonden €32,50

 

PROGRAMMA DONDERDAG 21 DECEMBER 2023

Sprekers:

 

Nelleke Nicolai | psychiater, psychotherapeut en psychoanalyticus

Toxische schaamte na misbruik

Natuurlijk is een mild geweten prettig, dan gaat schaamte ook weer voorbij. In de therapeutische praktijk zien we regelmatig dat mensen geplaagd worden door schaamtegevoeligheid als een karaktertrek. Nelleke Nicolai schetst haar ervaring met getraumatiseerde mensen na seksueel misbruik en hoe schaamte toxisch kan worden. Ze is dan een emotie die de identiteit bij de wortels aantast: Ik ben een slecht mens. De schaamte gaat dan over in lichamelijke reacties en bewegingspatronen en wordt subjectief niet meer gevoeld als schaamte, maar als schuld.

Dr. Nelleke Nicolai (1947) was psychiater, psychotherapeut, en psychoanalyticus. Ze was supervisor en docent aan meerdere opleidingen vooral over trauma en hechting. Ze schreef onder anderen Empathie (2016) , Emotieregulatie, de kunst van het evenwicht (2016) en In levenden lijve: het lichaam in de psychotherapie (2020).

 

Prof. Dr. Frans Schalkwijk |  psychoanalyticus, psychotherapeut en bijzonder hoogleraar aan de UvA

De fenomenologie van schaamte

Schaamte is een emotie die heel lichamelijk is; je knikt door de knieën, je wordt rood, je hart klopt, in je maag ontvouwt zich een gat, je wil door de grond zakken en soms dood en er nooit meer zijn. Schaamte is op zich een “normale “sociale emotie die ontstaat in kindertijd. Soms al voor er woorden zijn. Het is ook wel zo dat schaamte niet erkend hoeft te worden: je kunt je schamen zonder te weten dat het over schaamte gaat. In sommige gevallen wordt de schaamte chronisch en vult het gehele zelfgevoel: dan spreken we over toxische schaamte. Dan voel je geen schaamte. Je bent nul, niets, minderwaardig. Wat daar de oorzaak van is, komt aan de orde.

Prof. dr. Frans Schalkwijk is bijzonder hoogleraar gewetensontwikkeling aan de Universiteit van Amsterdam. Het merendeel van de week werkt hij als psychotherapeut/psychoanalyticus in eigen praktijk. Hij is docent in meerdere postmasteropleidingen en auteur van populairwetenschappelijke boeken als Onvolmaakt tevreden. Omgaan met je innerlijke criticus (2016) en Narcisme (2018).

 

Moderator: Koen Hilberdink

Culturele bijdrage:

(Foto: Arnoud van Bochove)

De zussen Rosa en Donna Braber | poëzie en dans

Donna Braber (1996, NL) is afgestudeerd aan Codarts, University of the Arts en is werkzaam als danser, maker en docent in Rotterdam en Wenen. In 2019 maakte zij de voorstelling ‘Planet Sis’ met haar zus Rosa Braber (acteur, schrijver en theatermaker) in coproductie met theaterhuis Dschungel Wien in Wenen. Deze voorstelling werd genomineerd voor de Stella-award 2020 (vergelijkbaar met de in Nederland bekende ‘Gouden Krekel’). Na dit succes richtten zij samen het theatercollectief: ‘Wolf Collective’ (gevestigd in Wenen) op en produceerden meerdere voorstellingen die in theaters en op festivals spelen. Donna onderzoekt in haar werk de samensmelting van verschillende kunstdisciplines en nieuwe ontmoetingen tussen makers. Daardoor ontstaan er nieuwe (kunst)vormen die samen een nieuwe wereld creëren.

Rosa Braber (1989, NL) studeerde in 2012 af aan de performance opleiding van de Toneelacademie Maastricht. Ze maakt voorstellingen en werkte met verschillende theater- en performancegroepen in Nederland, België en Oostenrijk. In 2013 publiceerde ze haar eerste dichtbundel en droeg ze haar gedichten voor op literaire festivals. In datzelfde jaar verhuisde ze naar Wenen, waar ze nog altijd woont en werkt. Van 2015 tot 2020 maakte ze deel uit van het Bernhard Ensemble. In de zomer van 2019 werkte ze als poet in residence aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht. In 2019 maakte ze samen met haar zus Donna ze de voorstelling Planet Sis bij theaterhuis Dschungel Wien, die werd genomineerd voor een Stella Award. Donna en Rosa richtten samen het interdisciplinaire performancecollectief “Wolf Collective” op. Vorig jaar maakten ze het performance concert God is a band – a reconstruction of life, waarin ze poogden het leven en menselijk gedrag te reconstrueren aan de hand van de Griekse mythologie. Hun nieuwste voorstelling WO-MAN – a revolutionary rave, een techno rave waarin ze de structuur van het patriarchaat onder de loep nemen en op revolutionaire wijze bevragen, gaat in februari 2024 in première in Wenen. Daarnaast is Rosa in het seizoen 2023/2024 als regisseur bij het Wiener Konzerthaus werkzaam. Volgend jaar herfst bijt ze zich vast in de monoloog Girls & Boys van Dennis Kelly, die ze bij het Weense Theater am Werk zal spelen.

Meer informatie: www.rosabraber.com

 

EEN SERIE VAN VIER PROGRAMMA’S

Download de flyer met het overzicht van de volledige reeks over Schaamte.

 

---

De illustratie bovenaan deze pagina is gemaakt met Adobe Firefly AI.